Cumartesi saat 9:30 Grand Otel Balo Salonu’nda başlayan toplantıda ilk sözü Tarihi Kentler Birliği Başkanı, Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Özhaseki aldı. Tüm katılımcılara hoşgeldin diyen Özhaseki, TKB Gaziantep Buluşması’nın temasıyla ilgili bilgiler verdi:
TKB üyeleri tarih ve kültürün gönüllü misyoneri gibi çalışmaktadırlar. Başkanlarımız tarihini koruyarak, onunla övünmek, gelecek nesillere aktarmak konusunda hasssasiyet sahibi olmuştur.
Geçmişteki toplantılarda birkaç konunun işlenmesinin verimli olmadığını düşündük ve tek konu üzerinde yoğunlaşmaya karar verdik. Bu buluşmanın teması olan Tarihi Miras İçin Avrupa Fonlarından Yararlanmabaşlığının verimli olacağını düşünüyorum. Kayseri Buluşması’nda bu konunun eksikliğini hissettik ve buna karar verdik.
TKB Başkanın ardından evsahibi belediye başkanları, Ömer Can (Şahinbey) ve Dr. Asım U. Güzelbey(Gaziantep Büyükşehir) birer konuşma yaptılar. Aşağıda Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı’nın yaptığı konuşmanın tam metnini yayınlıyoruz.
Bugün Gaziantep’te yapılan bu toplantıyla hem önemli tarihi değerleri olan Gaziantep’in Tarihi Kentler Birliği’ne üyeliğini kutlamaktan hem de bunu halka duyurmaktan onur duyuyoruz. Böyle önemli ve verimli bir toplantıya ev sahipliği yapmaktan duyduğumuz mutluluğu sizlerle paylaşıyorum.
İzin verirseniz bu vesileyle sizlere kentimizin güzelliklerinden ve yaptığımız çalışmalardan bahsetmek isterim.
Günümüzde Gaziantep Güneydoğu Anadolu’nun gelişmiş ve en büyük kenti olup, Türkiye’nin 6. büyük şehridir. 2000 yılı nüfus sayımına göre 1.085.000 olan Gaziantep nüfusu bugün 1.300.000’e ulaşmıştır. Gaziantep’in nüfus yoğunluğu Türkiye ve Güneydoğu Anadolu’nun nüfus yoğunluğunun 2.3 katıdır.
Gaziantep sosyoekonomik açıdan Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin en gelişmiş illerindendir. Gaziantep’in sosyal yapısı; tarımın, imalat sanayinin ve ticaretin ağırlığını yansıtan bir dokuyu ortaya koymaktadır.
İlimiz bugün itibariyle GAP Bölgesi’ndeki toplam imalat ve sanayi katma değerinin %40’ını üretmektedir. Türkiye toplam ihracatının yıllar itibariyle ortalama %7 ile %10’unu gerçekleştiren Gaziantep bölgenin tek ihracat kapısıdır.
Gaziantep’te ilk yerleşim yeri bugünkü kent merkezinden yaklaşık 10 km uzaklıkta bulunan Dülük Antik kenti olarak bilinen Dolice Antik Kenti’dir. Gaziantep’in yaklaşık olarak 5600 yıl önce kurulduğu düşünülmektedir. Bu uzun süreç içinde Romalıların, Bizanslıların, Selçukluların, Memlukluların ve Osmanlıların yönetiminde bulunan Gaziantep bütün bu kültürlerin izlerini taşımaktadır.
Tüm bu kültürlerin izlerini taşıyan Gaziantep gerek şehir merkezinde ve gerekse çevre ilçelerinde yoğun tarihi ve kültürel mirasa sahip şanslı şehirlerimizdendir. Kent merkezinde kale çevresi kentsel sit alanı ve Bey Mahallesi kentsel sit alanı olmak üzere iki ana kentsel sit alanı bulunmaktadır. Bu alanlarda toplam 624 adet tescilli mimarlık örneği yapı bulunmaktadır ve belirtmekte yarar görüyorum bu yapıların bir çoğu halen özgün halini koruyabilmiştir.
Ancak uzun bir süre bu önemli miras göz ardı edilmiş ve korumak ve yaşatmak adına çalışmalar yapılmamıştır. Kent dokusu içinde yoğun modernleşmenin getirdiği bozulmalarla karşı karşıya kalan yapılar gerek Vandalizm ve gerek çarpık kentleşmenin getirdiği istenmeyen etkilerle bozulmalara uğramıştır.
Gaziantep halen 1976 yılında yapılan çalışmalar doğrultusunda hazırlanan koruma imar planını ve en son 1992 yılında güncellenen tescil fişlerini kullanmaktadır. Gaziantep Valiliği önderliğinde ve Mimarlar Odasıyla birlikte yaptığımız çalışmalarda bu koruma planlarının hataları ve eksiklikleri görülmüştür. Ayrıca geçen zaman içinde güncellenmeyen planlar ve tescil fişleri Gaziantep’te bulunan kültür envanteri ile ilgili yanlış bilgiler vermektedir. Bu nedenle koruma imar planlarının ve tescil fişlerinin güncellenmesi gerekmektedir. Sanıyorum bu bizim olduğu kadar bu toplantıda bulunan tüm tarihi kentlerin envanterleri için ortak bir sorundur.
Belediyemiz bir çoğu zarar gören sivil mimarlık örneği yapıları korumak amacıyla; “Tarihi evleri koruyalım, yaşatalım” kampanyası düzenlemiştir. Kampanya kapsamında tarihi ev sahipleri ile görüşülmüş, evlerdeki genel bozulmalar ve yapılması gerekenler belirlenmiştir. Ayrıca telefonlarla ve bizzat gelerek başvuruda bulunan 350 adet tarihi ev sahibine bu yapıları korumak için yapmaları gerekenlerle ilgili hazırlanan bilgi formları dağıtılmıştır. Kampanya çerçevesinde Gaziantep halkının tarihi dokuya duyarlılığını arttırmak ve bu yapılarda görülen vandalizmin önüne geçmek amacıyla bilgilendirmeler yapılmıştır.
Kampanya çerçevesinde tescilli olan 528 adet sivil mimarlık örneği yapının 120 tanesine ulaşılmış ve yapı sahipleri ile görüşülmüştür.
Geçen ay yapılan Kayseri toplantısında da önemi üzerinde durulan İpek Yolu ticaret aksı üzerinde konumlanan Gaziantep’te; ticaret dokusu da Gaziantep kültürel mirasına önemli eserler katmıştır. Gaziantep şehir merkezinde halen ayakta olan 23 adet han bulunmaktadır. Gaziantep’te kale çevresi ve Kilis yolu olmak üzere iki aks üzerinde yoğunlaşan ticaret aksı kendini büyük ticaret ve konaklama hanlarıyla ortaya koymuştur. Büyük çoğunluğu kale çevresinde bulunan hanlarla bu çevredeki doku da korunmuş ve günümüze kadar taşınmıştır.
Gaziantep Büyükşehir Belediyesi kale çevresinde yapılacak düzenlemelerle üç önemli tarihi yapıyı restore ederek, yeni kullanımlarıyla Gaziantep’in turizm hareketliliğini de arttıracak çalışmalar yapmaktadır. Düzenlenecek yapılardan olan tarihi Naib Hamamı ve Kumandan Kahvehanesi asli fonksiyonu ile Gaziantep halkının kullanımına açılacak, kale bedenine bitişik durumdaki konut yapısı ise butik olarak kullanılacaktır. Burada yapılacak düzenleme çalışmaları ile restorasyonu devam eden kalenin de görünümü değişecek kale çevresiyle birlikte korunan kentin en önemli yapısı haline gelecektir.
Belediyemizde geçtiğimiz aylarda kurulan tarihi Çevre koruma müdürlüğü de tarihi dokuya verdiğimiz önemi ve hassasiyeti vurgulamaktadır.
Ayrıca belediyemiz bünyesinde üç önemli sokağın düzenlenmesi için çalışmalar tamamlanmıştır. Tarihi dokuda bulunan Bakırcılar Çarşısını oluşturan Eskici Çarşısı Yolu ve Markapçı Çarşısı, Şekeroğlu Mahallesi’nde bulunan Köroğlu Sokak ve Eski Saray Caddesi’nde restorasyon çalışmaları devam etmektedir.
Devam etmekte olan; Bey mahallesi kentsel sit alanında yaptığımız mahalli ölçekte koruma çalışmalarımız ve sokak düzenlemesi çalışmalarımız için gereken örnekler ve arşiv desteğini Tarihi Kentler Birliği arşivinden alabileceğimize inancımız sonsuzdur.
Ayrıca yapılan tüm çalışmalarda desteklerini eksik etmeyen Sayın Valimiz Lütfullah Bilgin’e teşekkür ederim.
Konuşmamı bitirirken ülkemizin kültürel mirasının korunmasında ve yurtdışında temsil etmesinde önemli görevler üstlenen değerli hocam Metin Sözen’e, Tarihi Kentler Birliği başkanımıza ve danışma kurulu üyelerimize, sayın valilerimize ve siz sayın belediye başkanlarımıza teşekkür ederim. Böyle anlamlı bir vesiyleyle sizleri Gaziantep’te görmekten mutluluk duyduğumuzu bir kez daha belirterek, emeği geçen herkese teşekkür ederek saygılarımı sunarım.
Dr. Asım Güzelbey-Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Başkanı
Evsahibi belediye başkanlarından sonra söz alan Gaziantep Valisi M. Lütfullah Bilgin Gaziantep’teki gelişmeleri TKB üyelerine aktardı;
Gaziantep tarihi kültürü ve sosyal yapısıyla her zaman canlılığını korumuştur. Tarihin her dönemine ait eserleri barındırmaktadır. Bunlar sadece bize kalan miras değil aynı zamanda gelecek kuşaklara aktaracağımız emanetlerdir
Bir yandan şehircilik ve sanayileşme alanında önemli adımlar atılırkan tarihi ve kültürel mirasın korunmasına da özen gösterilmiştir.
668 yapı bilgisi güncellenerek kitap haline getirilecektr. Tarihi Gaziantep kalesinin koruma ve restorasyon çalışmaları en kısa sürede tamanlanarak ziyaretçilere aşmak için çalışmalarımızı sürdürmekteyiz.
Zeugma’daki çalışmalkar devametmektedir. Mars heykelinin restorasyon sonrası sergilemesinde büyük çaba sarfedilmiştir. Ayrıca Mozaik müzesi’nin açılması için çalışmalarımız devam etmektedir.
Gaziantep Valisi’nden sonra Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener bir konuşma yaptı.
Tarih ve kent bilinci etrafında biraraya gelmiş bir toplulukla birlikte olmaktan duyduğum mutluluğu ifade etmek istiyorum. 4 yıl önce kurulmuş, sürekli üye sayısı artmış, yaklaşık 150 üyesi bulunan bir birliğin toplantısında bulunuyoruz, diyen Şener üye belediyelere GAP Bölgesi’nde kullanılan Avrupa Birliği fonlarından kısaca bahsetti;
AB sürecinde fonlarından sürekli yararlanıyoruz diye anlaşılmasın. Biz de bütçemizden bu fonları oluşturan bütçeye para veriyoruz fakat gerektiği gibi yararlanamıyoruz. GAP içinde 47 milyon euroluk bir program var. Bunun 15 milyon euroluk kısmı tarihi-kültürel mirasın korunması ile ilgili… Nasıl kullanılacak? STKlar, belediyeler, kamu kuruluşları proje hazırlayıp komisyona başvuracaklar. Bu komisyon projeleri değerlendirecek ve bu fonu dağıtacak. Şu ana kadar bu komisyona 120 proje başvurmuştur.
Maalesef bölge kalkınma idaresi sadece GAP için kurulmuştur. Kalkınma ajansları olarak ifade edilen taslak üzerinde çalışılmaktadır. Türkiye 26 kalkınma bölgesine ayrılacak. Kalkınma ajansları kurulacak. Belediyeler, valilikler, STK’lar bu ajanslarda görev alacak ve AB fonlarından bütün bölgelerin etkin yararlanma mekanizması kurulmuş olacaktır.
Bakanlığıma bağlı bulunan DPT ile kurulacak sağlıklı ilişkilerin bu fonların ülkemizde etkin kullanımı için faydalı olacağını ve bu sürecin başlaması gerektiğini düşünüyorum.
